M. Ö. 2. Yüzyıla ait Helenistik ve Roma dönemlerinin izlerini taşıyan Fethiye Antik Telmessos Tiyatrosu eski Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay döneminde restorasyon ihalesi yapılmış ve çalışmalara başlanmıştı. Ancak müteahhit firmanın hukuki bir süreci nedeniyle bir türlü bitirilmeyen restorasyon çalışmaları Antik Tiyatronun ziyarete ve etkinliklere açılamasına neden olmuştu. Tam 7 yıldır devam eden sürecin ardından Muğla Valiliği ve Fethiye Kaymakamlığı yargı süreci devam ederken, hiçbir restorasyon çalışması yapılmaksızın mevcut alanın ziyaret edilebilir ve kültür sanat faaliyetlerinde kullanılabilir hale getirilmesi için Bakanlık izinleri doğrultusunda Koruma Kuruluna Uygun görüşlü kararı ile birlikte ilgili mahkeme süreci bitene kadar müteahhidin de rızası sonucu kesilmiş taşların yakın bir yere taşınması sağlanarak, çalışma başlatıldı. Fethiye merkezindeki Antik Telmessos Tiyatrosu Fethiye Müze Müdürü Deniz Ongun, Muğla Röleve ve Anıtlar Müdürü Bilge Özyer, Fethiye Turizm Danışma Müdürü Saffet Dündar, Anıtlar Müdürlüğü uzmanlarıyla birlikte aşırı sıcak havaya rağmen planlanan doğrultuda restorasyonda kullanılacak kayalar vinç ve iş makinalarıyla taşınmaya başladı. Yaklaşık 10 gün boyunca tiyatroya giriş ve çevresi açılıp, yerli ve yabancı turistlerin ziyareti ile kültür sanat faaliyetlerine açık hale getirilecek. Fethiye Kaymakamı Alper Balcı, Antik Telmessos Tiyatrosunun ziyarete açılabilmesi ve kültür sanat faaliyetlerine başlanabilmesi için startı verilen çalışmaları yerinde inceledi. Müze Müdürü Deniz Ongun ve Muğla Röleve ve Anıtlar Müdürü Bilge Özyer’den çalışmalar hakkında bilgi alarak bu çalışmaların kısa sürede sonuçlandırılmasını istedi. Yetkililer Fethiye Telmessos Antik Tiyatrosunun Bakanlık izinleri doğrultusunda başlatılan çalışmalarının en kısa sürede tamamlanacağını ve yerli yabancı turistlerin ziyareti ile kültür sanat etkinliklerine açılacağını kaydettiler. FETHİYE TELMESSOS ANTİK TİYATROSUNUN TARİHÇESİ Yerleşimin kuruluşuyla ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Şehrin kurucusunun, kardeşi Minos tarafından sürgün edilen Sarpedon adında Giritli bir prens olduğuna dair efsane bulunmaktadır. Antik yerleşim, deniz ve kara yoluyla ulaşım ağı üzerinde hinterlandının geniş olmasının ticari yaşamı zenginleştirmesinin yanı sıra verimli kıyı ovasına sahip olması nedeniyle önemli bir yaşam merkezi olmuştur. Telmessos'taki yerleşimin, bölgedeki diğer yerleşmelerle benzer şekilde MÖ 2. binlere, hatta isminin filolojik değerlendirmesi neticesinde MÖ 3. bin yıla tarihlenebileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. MÖ 5. yüzyıla ait sikkelerde şehirden Likçe Telebehi adıyla bahsedilmektedir. MÖ 446'da Batı Anadolu'ya gelen Atinalı siyasetçi ve general olan Kimon, Karya ve Likya'daki şehir devletleriyle birlikte Telmessos'un da Attika-Delos Deniz Birliği'ne katılmasını sağlamıştır. Birliğin dağılması sonrasında Likyalılar, birçok hanedanın iç mücadelesine sahne olmuştur. Antik Yunan tarihçisi Theopompus'un yazdıklarına göre şehir önce Xanthus Hanedanlığından Arbinas/Erbbina tarafından ele geçirilmiştir. MÖ 380'sen sonra da yine Likyalı olup küçük bir prenslik kuran Perikles tarafından kuşatılmış ve bir süre sonra Telmessoslular şehri kendisine teslim etmek zorunda kalmıştır. Ahameniş İmparatorluğu tarafından yoğun çatışmalardan sonra ele geçirilen antik şehir, Likya bölgesiyle birlikte satraplık yönetimine bağlanmıştır. MÖ 4. yüzyılda yoğun bir şekilde Likya kültürünün etkisine girmeye başlayan şehir, MÖ 334'de Makedon kralı İskender'e savaşsız teslim olmuştur. İskender şehrin yönetimini arkadaşı Giritli Nearchus (Nearkos)'a vermek istese de Antipatrides adlı kişi şehri ele geçirse de kısa süre sonra şehir Nearkos tarafından ele geçirilebilmiştir. İskender'in ölümünden sonra krallığının bölünmesiyle Lisimahos ve akabinde Antigonid Hanedanlığı topraklarında yer alan şehir, MÖ 301 yılında gerçekleşen İpsos Savaşından sonra Cassander'in hakimiyetine girmiştir. Şehir sonrasında da Ptolemaios Krallığı topraklarına katılmıştır. Ptolemaios Krallığı hakimiyeti sırasında MÖ 258'den itibaren şehir, Lisimahos'un oğlu olup bir dönem Ptolemaios Krallığı'nda eş kral olan Ptolemy Epigonos'un vassal krallığının merkezi olmuştur. Sonrasında da Ptolemy'in oğulları Telmessoslu Lisimahos ve Telmessoslu Epigonos'de Lisimahos Hanedanlığı üyeleri olarak Telmessos merkezli bu vassal krallığı yönetmiştir. MÖ 197'de Seleukos İmparatorluğu egemenliğine geçen yerleşim, MÖ 188'de yapılan Apamea Antlaşması uyarınca Pergamon Krallığı'na bağlanmıştır. Pergamon Krallığı'nın MÖ 133'de Roma Cumhuriyeti'ne katılmasıyla, Telmessos şehrine Roma Senatosunca bağımsızlık verilmiştir. Sonrasında Likya Birliği'ne katılan şehir, MÖ 1. yüzyıl ortalarında kesin olarak Roma egemenliğine katılmıştır. Yerleşim, Antik Çağ'dan başlayarak Helenistik Dönem boyunca önemli bir ticari merkez konumunu sürdürmüştür. Ancak Roma hakimiyetiyle birlikte İtalya'nın ana merkez olmasıyla Ege Denizi kıyılarındaki şehirlerin transit geçiş merkezi olma konumunun ortadan kalkmasından olumsuz etkilenmiştir. Benzer şekilde ticari kara yolu güzergahının da değişmesiyle diğer birçok liman şehri gibi Telmessos'un da ticari hayatının düşüşüne bağlı olarak nüfusunun azalmasına ve bunun sonucunda da küçük bir liman şehrine dönüşmesine sebep olmuştur. MS 43 yılında yeni kurulan Likya Eyaletine dahil olan yerleşimin adı, Latince uzak anlamına gelen Makri olarak değiştirilmiştir. Bizans döneminde Myra (Demre) metropolitliğine bağlı bir piskoposluk merkezi olmuştur. 7. yüzyılda Arap saldırılarında yağmalanan şehir, II. Anastasios döneminde yeniden imar edilmiş ve bunun üzerine de şehrin ismi Anastasiupolis olarak değiştirilmiştir. Ancak 9. yüzyılda şehrin adı yeniden Makri olmuştur. 1993 yılında Fethiye Müze Müdürlüğü başkanlığında yapılan sondaj kazılarında erozyonla dolmuş olan 3-4 metrelik toprak tabakası altında tiyatronun oturma sıraları bulunmuştur. 1995 yılına kadar sürdürülen çalışmalar sonucu tiyatrodan kalabilen tüm kalıntılar bugün gün ışığına çıkartılmıştır. Erken Roma döneminde inşa edilen, M.S. 2.yüzyılda onarım geçiren tiyatronun 5000 kişi kapasiteli olduğu ve Bizans döneminde arena olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Şimdiki haliyle 1500 kişinin kullanımına cevap veren Telmessos Tiyatrosu'nun onarımı için röleve projesi tamamlanmıştır.